عقل یکی از دلایل استنباط احکام در اصول فقه شیعه می باشد
ملازمه بین عقل و شرع
در فقه و اصول قاعده ای وجود دارد که بر اساس آن علما می فرمایند بین حکم عقل و حکم شرع ملازمه وجود دارد کل ما حکم به العقل حکم به الشرع و کل ما حکم به الشرع حکم به العقل
به بیانی دیگر هر انچه که عقل به آن حکم کند شرع هم به آن حکم می کند و هر انچه که شرع به آن حکم کند عقل هم به آن حکم می کند
نکته البته برخی این قاعده را قبول ندارند و به این که هر انچه که عقل به آن حکم کند شرع هم به آن حکم می کند و هر انچه که شرع به آن حکم کند عقل هم به آن حکم می کند اعتقاد ندارند
مثال هایی برای دلیل عقلی در اصول فقه
1 – قاعده اهم و مهم
2 – نقیه
3 – حجیت قطع
4 – قاعدهخ قبح عقاب بلا بیان
5 – عدم حجیت شک
مثال هایی برای دلیل مستقل عقلی
1 – قاعده الجمع مهما امکن اولی من الطرح
2 – قبیح بودن تکلیف بما لا یطاق
3 – وجوب امر به معروف و نهی از منکر
4 – وجوب دفع ضرر
5 – قبیح بودن تکلیف بما لا یطاق
حجیت عقل از دید شیعه و سنی
اهل سنت عقل را در دلایل استنباط احکام نمی دانند
شیعیان عقل را یکی از ادله استنباط اجکام می دانند