توضیحاتی در مورد کتاب اصول فقه دانشگاهی
از زبان مولف این کتاب آقای محمد رضا شب خیز
از زبان مولف این کتاب آقای محمد رضا شب خیز
از جمله مهم‌ترین نیاز‌های دانشجویان برای یادگیری درس اصولفقه؛ وجود کتابی است که با بیانی ساده و روان، از زاویه دید «حقوق» به مباحث این علم بنگرد. چرا‌که در علم اصولفقه، بسیاری از مباحث و نظرات اصولیون اختلافی است؛ و آنچه که مورد نیاز دانشجوی حقوق در آزمون های مختلف است؛ نظر پذیرفته شده در قانون می باشد.
در واقع؛ اصولفقه دانشگاهی ؛ با «ساده‌نویسی و نگارش روان مطالب»، «ذکر مثال‌های حقوقی و کاربردی برای هر مبحث»، «پوشش کلیۀ مباحث مورد نیاز دانشجویان بر اساس نظرت پذیرفته شده در قانون و آزمون‌های حقوقی»؛ پاسخ‌گوی مهم‌ترین نیاز‌های دانشجویان در این درس می‌باشد.
زمانی که تألیف کتاب پیش‌روی حدود یک‌سال پیش به‌اتمام رسید، بر آن شدیم، کتاب را در اختیار اساتید محترم و دانشجویان عزیز قرار دهیم تا از نقطه نظرات هر دو گروه برای افزایش غنای محتوای کتاب، استفاده کنیم.
شیوه ارائه مطالب کتاب به اساتید بزرگوار به اینصورت بود که هر مبحث را به اساتید گرانقدری از حوزه و دانشگاه ارائه می‌دادیم و از آنها نقد و بررسی مطالب را تقاضا می‌نمودیم.
شیوۀ ارائه مطالب کتاب به‌دانشجویان عزیز به اینشکل بود که، هر قسمت از کتاب را در اختیار چندنفر از آنان قرار می‌دادیم و نظراتشان را در مورد چگونگی درک آن مطلب و ساده‌نویسیاش بررسی می‌کردیم. به این شکل که، اگر با یک‌بار مطالعه آن مبحث را به صورت دقیق متوجّه می‌شدند، همان را به‌عنوان متن‌کتاب انتخاب می‌کردیم؛ که این اقدام موجب گردید برخی مباحث را بارها تغییر دادیم؛ و درنتیجه، مطالب کتاب بسیار ساده و روان گردید.
از طرف دیگر؛ بنا به پیشنهاد دانشجویان، مباحثی را که در آن ضعف بیشتری برایشان وجود داشت، به‌شیوه‌ای به‌نگارش درآوردیم که با اندکی تکرارِ متن، کار را برای افراد مُبتدی، آسان‌تر کردیم.
این اقدامات به این جهت بود تا بتوانیم تصوّری را که دانشجویان از این درس به‌عنوان یکی از دروس مشکل دارند از بین ببریم و این درس را به درسی شیرین تبدیل کنیم (انشاءالله). در طول این یک‌سال؛ به‌قدری بر روی ساده‌نویسی کتاب تلاش شد که به اذعان دیگران، افراد از هر قشری قادر به فهم مطالب آن هستند.
به‌طور کلّی مهم‌ترین ویژگی‌ها و امتیازات این‌کتاب عبارتند از:
۱ـ ساده‌نویسی و نگارش روان مطالب در این اثر به حدی است که مخاطب با یک‌بار مطالعه، بحث را به‌طور صحیح درک می‌کند.
۲ـ با توجّه به رویکرد جدیدی که در آزمون‌های حقوقی، مخصوصاً آزمون وکالت رخ داده است، در هر مبحث، از مثال‌های حقوقی استفاده کرده‌ایم؛ به طوریکه دانشجویان پس از مطالعۀ آن مثال‌ها، این توانایی را پیدا می‌کنند که خود برای آن مبحث، مثال‌های دیگری از مواد قانونی بیان کند.
۳ـ پوشش کلیۀ مباحث مورد نیاز دانشجویان؛ و پرهیز از مباحث بی‌ثمر به‌جهت جلوگیری از اطالۀ مباحث.
۴ـ رعایت ترتیب استاندارد مباحث در تمام کتاب. به اعتقاد ما از جمله مهم‌ترین علّت‌هایی که درک مطالب درس اصولفقه را برای دانشجویان سنگین کرده است، نداشتن ترتیب استاندارد در نگارش متون این درس می‌باشد. به اینصورت که تا دانشجویان، مطلبی را هنوز مطالعه نکرده باشند؛ در مباحث اولیه از آن استفاده نمیکردیم و هر یک را در جای خود مورد بحث قرار دادیم؛ و در مواردی که باید از آن مباحث استفاده می‌شد؛ آن را به سبکی خاص توضیح داده‌ایم، که این مهم را با مطالعه کتاب دقیقاً در می‌یابیم.
۵ـ هنگامی که دانشجویان در طول این مدّت به مطالعه کتاب پرداختند، معنای برخی الفاظ را نمی‌دانستند؛ به همین جهت، به پیشنهاد آنها، معنای آن الفاظ را؛ حَسب مورد، یا در پرانتز و یا در پاورقی بیان نمودیم. در مواردی هم که برای ذکر مثال به مادهای از قانون اشاره می‌کردیم، متوجّه شدیم برخی دانشجویان با مفهوم و معنای برخی مواد به‌صورت کامل آشنا نمی‌باشند؛ در نتیجه اینگونه مواد را هم با توضیح مختصری بیان نمودیم؛ و در مواردی که لازم می‌دیدیم، در ارتباط با برخی مواد قانونی، به دیدگاههای مختلف حقوق‌دانان ارجمند اشاره نمودیم.
۶ـ با توجّه به این‌که مباحث اختلافی در اصولفقه بسیار است؛ تمام مباحث را با توجّه به نظرات پذیرفته شده در قوانین و آزمون‌های حقوقی بیان کرده‌ایم و در منابع و پاورقی هر مبحث، اسامی دیگر اصولیون بزرگوار را هم که با این نظر پذیرفته شده در قانون یک‌رأی بودند ذکر نمودیم.
7ـ گاهی متوجّه می‌شدیم دانشجویان مبحثی از این درس را که حتی بارها مطالعه نموده بودند توضیح می‌دانند؛ لیکن این توضیح، همان مُرادِ واقعی آن بحث نبود؛ که این مسئله را هم با‌توجّه به این‌که دانشجویان مختلف، مباحث را چندین بار مورد مطالعه قرار دادند، به نحو دقیق مورد بررسی قرار دادیم و شبهاتی را که ممکن بود برای دانشجویان از یک مبحث ایجاد گردد برطرف نمودیم.
8 ـ در تمام کتاب؛ مطالب با رعایت تناسب با برنامه درسی و اختصار تنظیم گردیده است.
در واقع؛ اصولفقه دانشگاهی ؛ با «ساده‌نویسی و نگارش روان مطالب»، «ذکر مثال‌های حقوقی و کاربردی برای هر مبحث»، «پوشش کلیۀ مباحث مورد نیاز دانشجویان بر اساس نظرت پذیرفته شده در قانون و آزمون‌های حقوقی»؛ پاسخ‌گوی مهم‌ترین نیاز‌های دانشجویان در این درس می‌باشد.
زمانی که تألیف کتاب پیش‌روی حدود یک‌سال پیش به‌اتمام رسید، بر آن شدیم، کتاب را در اختیار اساتید محترم و دانشجویان عزیز قرار دهیم تا از نقطه نظرات هر دو گروه برای افزایش غنای محتوای کتاب، استفاده کنیم.
شیوه ارائه مطالب کتاب به اساتید بزرگوار به اینصورت بود که هر مبحث را به اساتید گرانقدری از حوزه و دانشگاه ارائه می‌دادیم و از آنها نقد و بررسی مطالب را تقاضا می‌نمودیم.
شیوۀ ارائه مطالب کتاب به‌دانشجویان عزیز به اینشکل بود که، هر قسمت از کتاب را در اختیار چندنفر از آنان قرار می‌دادیم و نظراتشان را در مورد چگونگی درک آن مطلب و ساده‌نویسیاش بررسی می‌کردیم. به این شکل که، اگر با یک‌بار مطالعه آن مبحث را به صورت دقیق متوجّه می‌شدند، همان را به‌عنوان متن‌کتاب انتخاب می‌کردیم؛ که این اقدام موجب گردید برخی مباحث را بارها تغییر دادیم؛ و درنتیجه، مطالب کتاب بسیار ساده و روان گردید.
از طرف دیگر؛ بنا به پیشنهاد دانشجویان، مباحثی را که در آن ضعف بیشتری برایشان وجود داشت، به‌شیوه‌ای به‌نگارش درآوردیم که با اندکی تکرارِ متن، کار را برای افراد مُبتدی، آسان‌تر کردیم.
این اقدامات به این جهت بود تا بتوانیم تصوّری را که دانشجویان از این درس به‌عنوان یکی از دروس مشکل دارند از بین ببریم و این درس را به درسی شیرین تبدیل کنیم (انشاءالله). در طول این یک‌سال؛ به‌قدری بر روی ساده‌نویسی کتاب تلاش شد که به اذعان دیگران، افراد از هر قشری قادر به فهم مطالب آن هستند.
به‌طور کلّی مهم‌ترین ویژگی‌ها و امتیازات این‌کتاب عبارتند از:
۱ـ ساده‌نویسی و نگارش روان مطالب در این اثر به حدی است که مخاطب با یک‌بار مطالعه، بحث را به‌طور صحیح درک می‌کند.
۲ـ با توجّه به رویکرد جدیدی که در آزمون‌های حقوقی، مخصوصاً آزمون وکالت رخ داده است، در هر مبحث، از مثال‌های حقوقی استفاده کرده‌ایم؛ به طوریکه دانشجویان پس از مطالعۀ آن مثال‌ها، این توانایی را پیدا می‌کنند که خود برای آن مبحث، مثال‌های دیگری از مواد قانونی بیان کند.
۳ـ پوشش کلیۀ مباحث مورد نیاز دانشجویان؛ و پرهیز از مباحث بی‌ثمر به‌جهت جلوگیری از اطالۀ مباحث.
۴ـ رعایت ترتیب استاندارد مباحث در تمام کتاب. به اعتقاد ما از جمله مهم‌ترین علّت‌هایی که درک مطالب درس اصولفقه را برای دانشجویان سنگین کرده است، نداشتن ترتیب استاندارد در نگارش متون این درس می‌باشد. به اینصورت که تا دانشجویان، مطلبی را هنوز مطالعه نکرده باشند؛ در مباحث اولیه از آن استفاده نمیکردیم و هر یک را در جای خود مورد بحث قرار دادیم؛ و در مواردی که باید از آن مباحث استفاده می‌شد؛ آن را به سبکی خاص توضیح داده‌ایم، که این مهم را با مطالعه کتاب دقیقاً در می‌یابیم.
۵ـ هنگامی که دانشجویان در طول این مدّت به مطالعه کتاب پرداختند، معنای برخی الفاظ را نمی‌دانستند؛ به همین جهت، به پیشنهاد آنها، معنای آن الفاظ را؛ حَسب مورد، یا در پرانتز و یا در پاورقی بیان نمودیم. در مواردی هم که برای ذکر مثال به مادهای از قانون اشاره می‌کردیم، متوجّه شدیم برخی دانشجویان با مفهوم و معنای برخی مواد به‌صورت کامل آشنا نمی‌باشند؛ در نتیجه اینگونه مواد را هم با توضیح مختصری بیان نمودیم؛ و در مواردی که لازم می‌دیدیم، در ارتباط با برخی مواد قانونی، به دیدگاههای مختلف حقوق‌دانان ارجمند اشاره نمودیم.
۶ـ با توجّه به این‌که مباحث اختلافی در اصولفقه بسیار است؛ تمام مباحث را با توجّه به نظرات پذیرفته شده در قوانین و آزمون‌های حقوقی بیان کرده‌ایم و در منابع و پاورقی هر مبحث، اسامی دیگر اصولیون بزرگوار را هم که با این نظر پذیرفته شده در قانون یک‌رأی بودند ذکر نمودیم.
7ـ گاهی متوجّه می‌شدیم دانشجویان مبحثی از این درس را که حتی بارها مطالعه نموده بودند توضیح می‌دانند؛ لیکن این توضیح، همان مُرادِ واقعی آن بحث نبود؛ که این مسئله را هم با‌توجّه به این‌که دانشجویان مختلف، مباحث را چندین بار مورد مطالعه قرار دادند، به نحو دقیق مورد بررسی قرار دادیم و شبهاتی را که ممکن بود برای دانشجویان از یک مبحث ایجاد گردد برطرف نمودیم.
8 ـ در تمام کتاب؛ مطالب با رعایت تناسب با برنامه درسی و اختصار تنظیم گردیده است.
جهت خرید اینترنتی این کتاب
به سایت انتشارات حقوقی کتاب آوا مراجعه کنید
دانلود بخش هایی از کتاب اصول فقه دانشگاهی:
مرکز پخش در سراسر کشور:
انتشارات کتاب آوا
آدرس: تهران، خیابان انقلاب، خیابان ۱۲ فروردین، بن‌بست حقیقت، پلاک ۴، طبقه دوم، واحد ۴
شماره‌های تماس: 66974645 - 66974130 - 66407993
دورنگار: 66461158
ورود به سایت کتاب آوا
ستاره محمدی