اقسام مقدمه :
1 - داخلى .
2 - خارجى .
1 - مقدمه داخلى
چون به حسب مصطلح در اصول , مقدمه عبارتست از هر چیزى که چیز دیگر بر آن متوقف باشد پس هرگاه ماهیتى مرکب باشد مى توان گفت هر یک از اجزائش نسبت به خود آن مرکب , مقدمه است زیرا جزء هر چیزى غیر از خود آن چیز و وجود مجموع آن چیز بر وجود هر یک از اجزائش متوقف است .
2 - مقدمه خارجى
چیزى که از ماهیت چیز دیگر بیرون و آن ماهیت بر آن چیز توقف داشته باشد در اصطلاح بنام مقدمه خارجى خوانده مى شود .
مقدمه خارجى را , به نخستین قسمت , به شش بخش تقسیم کرده اند
1 - علت تامه
2 - سبب
3 - مقتضى
4 - شرط
5 - عدم مانع
6 - معد
علت تامه
هرگاه مقدمه اى چنان بود که انفکاک و تخلف ذوالمقدمه از آن محال باشد این در صورتیست که همه شرائط , موجود و تمام موانع , مفقود باشد آن مقدمه را علت تامه خوانند .
سبب
هرگاه مقدمه اى چنان بود که به حسب ذاتش اقتضاء داشته باشد که اگر به وجود آید ذوالمقدمه موجود گردد و اگر نه ذوالمقدمه معدوم ماند آن را سبب خوانند .
مقتضى و شرط
هرگاه مقدمه چنان بود که چون مانعى به هم نرسد ذوالمقدمه بر آن مترتب گردد آن را مقتضى خوانند . هرگاه مقدمه چنان بود که از نبودش نبود ذوالمقدمه لازم اید لیکن از وجودش وجود آن لازم نیاید بلکه همین اندازه وجودش را در وجود ذوالمقدمه دخلى باشد آن مقدمه را بنام شرط خوانند .
عدم مانع
هرگاه چیزى چنان بود که از وجودش نبود ذوالمقدمه لازم شود وجود آن چیز مانع از وجود ذوالمقدمه خواهد بود و عدمش دخیل در وجود ذوالمقدمه , چنین مقدمه اى را بنام عدم مانع مى خوانند .
معد
هرگاه چیزى چنان بود که وجود و عدمش با هم در دو زمان در وجود ذوالمقدمه دخیل باشد آن مقدمه را معد خوانند
منبع: تقریرات اصول فقه دکتر شهابی . نویسنده : عباس فربد