مفهوم غایت :

 قبل از توضیح این مبحث لازم است چند اصطلاح را بررسی نماییم

* غایت یعنی پایان و انتها

* مغیّا چیزی است که غایت، انتهای آن رامشخص می‌نماید

  

به این جمله دقت کنید: زمان انتخابات ریاست جمهوری تا ساعت ده تمدید شد

ساعت ده در این مثال پایان مهلت انتخابات است که به آن غایت می گوییم

زمان انتخاباات در اینجا مغیّا است

  سوال : آیا غایت داخل در مغیّا است؟

منظور از این سوال طبق مثال فوق این است که آیا ساعت ده(غایت)هم جز زمان انتخابات(مغیّا) است یا خیر؟ به بیان دیگر می توان تا پایان ساعت ده در انتخابات شرکت کرد یا قبل از ساعت ده

 جواب :

اقوال گوناگون :

1 - غایت داخل داخل در مغیا است

2 – غایت داخل در مغیا نیست

3 – بستگی به اوضاع و احوال و قراین دارد (نظر صحیح)

 

 مثال دوم :  ثُمَّ أَتِمُّواْ الصِّیَامَ إِلَى الَّلیْلِ ( روزه را به اتمام رسانید تا شب / بقره 187)

غایت در اینجا شب است و مغیا در اینجا روزه گرفتن است

اگر غایت داخل در مغیا باشد باید شب را هم روزه داشته باشیم ولی اگر غایت داخل در مغیا نباشد نباید شب را هم روزه داشته باشیم

 

 

مثالی سوم :

یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ إِذَا قُمْتُمْ إِلَى الصَّلاةِ فاغْسِلُواْ وُجُوهَکُمْ وَأَیْدِیَکُمْ إِلَى الْمَرَافِقِ -  اى کسانى که ایمان آورده‏اید چون به [عزم] نماز برخیزید صورت و دستهایتان را تا آرنج بشویید – مائدة / 6

در این آیه " شستن دستها " مغیّا و " آرنج " غایت است

اگر غایت داخل در مغیّا باشد، در وضو بایدآرنج هم شسته شود ولی اگر غایت داخل در مغیا نباشد، نباید که آرنج شسته شود.

به هر حال برای این که بگوییم غایت داخل در مغیا است یا خیر، باید به اوضاع و احوال و قراین توجه کنیم و با توجه به این قراین بگوییم که غایت داخل درمغیا است یا نه.

 

ادات غایت : تا ، مادامی که ، ...

 

مفهوم غایت هم مانند مفهوم شرط و حصر حجت است، یعنی اگر مفهوم مخالف جمله ای مفهوم غایت بود، این مفهوم، منظور و مقصود متکلم است