هرگاه عامى بدین گونه موضوع حکمى قرار یابد که هر یک از افرادش موضوع آن حکم باشد لیکن نه به طور استقلال بلکه به طریق استبدال ،بدین معنى که از میان همه آنها یک فرد مورد تعلق حکم باشد و مکلف بتواند هر یک را که خودش بخواهد بر گزیند و حکم را درباره آن اجرا کند آن عام را عام بدلى خوانند .
پس فى المثل هرگاه گفته شود: همه دانشمندان را باید گرامى داشت , اگر از این گفته منظور این باشد که هر یک از این دانشمندان باید گرامى داشته شوند .بدین معنى که به هر یک از آنان , به طور استقلال , این حکم تعلق یافته باشد به طورى که درباره هر یک فرمان برده شود ثوابى مخصوص باشد و نسبت به هر کدام که نافرمانى شود کیفرى خاص در این صورت عام افرادى خواهد بود و اگر از این گفته منظور این باشد که همه آنها با هم گرامى داشته شوند به طورى که اگر درباره یک تن آن حکم اجراء نگردد نسبت به تمام کسانى که این حکم نسبت به ایشان به مرحله عمل آمده هیچ اطاعتى به وقوع نپیوسته باشد و هیچ ثوابى براى مکلف نباشد عام مجموعى خواهد بود و اگر از این گفته منظور این باشد که یکى از آنان هر کدام باشد گرامى داشته شود به طورى که اگر هیچ یک گرامى داشته نشود یک عقاب داشته باشد و اگر یکى از آنان گرامى داشته شود یک ثواب و گرامى داشتن بیش از یک تن داراى هیچ ثوابى نباشد عام بدلى خواهد بود .
منبع: تقریرات اصول فقه دکتر شهابی . نویسنده : عباس فربد