حجیت مصالح مرسله از نظر مذاهب مختلف :
مالک و احمد بن حنبل رؤساى فرقه مالکیه و حنابله مى گویند : استصلاح طریقى است شرعى براى استنباط احکام در مواردى که نص و اجماعى وجود ندارد . و مصلحت مطلقه اى که از طریق شرع نه بر اعتبارش دلیلى رسیده و نه بر الغائش اثرى واصل گشته , شایسته است که مبناى استنباط قرار گیرد ( مصادر التشریع الاسلامى فیما لا نص فیه , عبدالوهاب خلاف ص 73، به نقل از الاصول العامه ص 384 )
در مقابل , شافعى به صراحت گفته است : استنباط بر مبناى استصلاح باطل است , و استصلاح , مانند استحسان , متابعت هواى نفس است
فرقه امامیه به پیروى از رهبران بزرگوارشان علیهم السلام و به موجب روایات واصله از ناحیه آنان عمل به مصالح مرسله ( استصلاح ) را همانند استحسان باطل و مردود مى دانند .
تشبث و پناه بردن فقهاى عامه به این گونه وسائل معلول فقر و کمبودهائى است که از جهت منابع براى آنان دست داده است , ولى امامیه در سایه عنایات و انفاس قدسیه و برکات نازله از سوى اهل بیت رسول الله صلوات الله و سلامه علیهم اجمعین به چنان غنائى دست یافته اند که براى آنان نیاز به چنین توسلاتى احساس نمى گردد . و در بسیارى از مواردى که عامه با استناد به دلایلى چون مصالح مرسله حل مشکل نموده اند امامیه با داشتن نصوص و روایات واصله از سوى خاندان عصمت و طهارت علیهم السلام خود را بى نیاز دانسته و حکم مقتضى را صادر کرده اند .
علماى امامیه در اصول فقه این موضوع را با استدلالهاى محکمى به اثبات رسانده اند که طرق غیر قطعیه به هیچ وجه ارزش و اعتبار ندارد , مگر آن که به موجب ادله قطعیه حجیت و اعتبار آنها از ناحیه شارع مقدس ثابت شده باشد . مانند خبر واحد که هر چند موجب قطع نمى گردد , ولى با توجه به ادله قطعیه حجیت و اعتبار آنها از ناحیه شارع مقدس ثابت شده است . و چون در مورد امورى از قبیل استحسان و استصلاح دلیلى اقامه نشده , عمل به آنها مجوز شرعى ندارد .
منبع: مباحثى از اصول فقه، دکتر سید مصطفی محقق داماد