آیا می‌توان عام را با مفهوم تخصیص زد یا خیر؟

در خصوص تخصیص همه اقسام مفاهیم بحث می‌کنیم.

الف ) مفهوم موافق به طریق اولویت یا به طریق مساوات:

همة اصولیین معتقدند مفهوم موافق خواه به طریق اولویت باشد یا مساوات، در صورت تعارض با عام، آن را تخصیص می‌زند؛ (2) مثلاً هرگاه بگویند: « هیچ فاسقی را احترام نکن مگر اینکه خدمتکار دانشمندان باشد.» در این مثال، جملة «‌ هیچ فاسقی را احترام نکن»‌ عام است و جملة « مگر اینکه » مخصص است و منطوق این مخصص، مفهوم موافقی دارد و آن اینکه « دانشمندان را به طریق اولی احترام کن»‌این مفهوم موافق در بعضی موارد با جملة عام تعارض دارد و آن در موردی است که دانشمندی فاسق باشد، در این صورت به کدام یک باید عمل کرد؟ دانشمندان اصولی می‌گویند: مفهوم موافق عام را تخصیص می‌زند و معنای کلام این‌چنین می‌شود: « هیچ فاسقی را احترام نکن مگر اینکه خدمتکار دانشمندان باشد یا خودش دانشمند باشد.»‌ (3)

مثال حقوقی: ماده (1235) قانون مدنی به عنوان یک عام مقرر می‌دارد: «‌ مواظبت شخص مولّی علیه و نمایندگی قانونی او در کلیة ‌امور مربوط به اموال و حقوق مالی او با قیم است. »

اقسام وجوب

اقسام وجوب

وجوب از جهات گوناگون تقسیم شده و اقسامی پیدا کرده است از جمله:

1-    از جهت چگونگی تعلق تکلیف، تقسیم می شود به واجب اصلی وتبعی.

2-    از جهت مکلَّف یا موضوع، تقسیم می شود به واجب عینی و کفائی.

3-    از جهت مکلَّف به یا متعلق،تقسیم می شود به واجب تعیینی وتخییری.

4-    از جهت کیفیت مطلوب بودن مکلَّف به،تقسیم می شود واجب نفسی وغیری.

5-    از جهت زمان انجام تکلیف، تقسیم می شود به واجب موسع و مضیق.

6-    از جهت شرط انجام تکلیف، تقسیم می شود به واجب تبعدی و توصلی.

7-    از جهت مقدمات، تقسیم می شود به واجب مطلق و مشروط.

8-    از جهت کیفیت طلب، تقسیم می شود به واجب معلق و منجز.

ترادف و اشتراک

ترادف و اشتراک

بدون تردید الفاظ مترادف و مشترک لفظی در زبان عربی وفارسی داریم وبه کار هم برده شده اند، مانند علم  ودانش برای مترادف و مانند شیر برای مشترک لفظی. در این موارد وضع متعدد است مثلاً واضعی«علم» را برای معنائی وضع کرده است و واضعی دیگر «دانش» را برای همان معنا و این دو لفظ مترادف شده اند؛ چنانکه واضعی کلمه «شیر» را برای جانور درنده  نام نهاده ودیگری آن را برای مایعی جانبخش وسومی برای وسیله باز و بسته کردن لوله آب و گاز بدین ترتیب یک لفظ برای سه معنای متفاوت وضع و میان آن ها مشترک شده است و این را می گویند لقظ مشترک یا اشتراک لفظی.

منبع: کتاب اصول فقه دکتر ابوالحسن محمدی

اصول فقه دانشگاهی

        

 در سر مقاله این کتاب آمده: بی‌شکّ هر حقوق‌دان، برای کشف مُراد مقنّن و تحقیق و تدبّر در اصول و مواد قانون، لازم است با علم اصول‌فقه آشنا باشد. به شهادت همۀ اساتید و بزرگان علمِ اصول که در دانشگاه‌ها به‌ تدریس این‌علم می‌پردازند، جایگاه این علم در دانشگاه‌ها بسیار ضعیف و دور از انتظار است.

 

نویسندۀ این کتاب ارزشمند ؛ استاد محمد رضا شب خیز ، هدف از نگارش این کتاب را آموزش اصول فقه با روشی نوین، بیانی ساده و روان برای دانشجویان عزیز بیان کردند.

تاریخ خبر : اردیبهشت 1392

جهت خرید اینترنتی این کتاب

به سایت انتشارات حقوقی کتاب آوا مراجعه کنید

دانلود بخش هایی از کتاب اصول فقه دانشگاهی:

مرکز پخش در سراسر کشور:

انتشارات کتاب آوا


آدرس: تهران، خیابان انقلاب، خیابان ۱۲ فروردین، بن‌بست حقیقت، پلاک ۴، طبقه دوم، واحد ۴

شماره‌های تماس:  [phone]  -  66974130   -  66407993  
 دورنگار:  66461158

ورود به سایت کتاب آوا

اجتهاد مطلق

اجتهاد مطلق , هم نسبت به خود شخص مجتهد و هم نسبت به کسانى عامى که بخواهند به او رجوع کنند حجت مى باشد لیکن درباره اجتهاد بر وجه تجزى در هر دو مورد اختلاف شده است

منبع: تقریرات اصول فقه دکتر شهابی . نویسنده : عباس فربد

انواع مفهوم موافق

انواع مفهوم موافق در اصول فقه:

الف: قیاس اولویت ( مفهوم اولویت )

ب: قیاس ساده اصولی ( قیاس مساوات ) ( مفهوم مساوات )

حجیت مفهوم استثناء ( آیا مفهوم استثناء حجت است ؟ )

آیا مفهوم استثناء حجت است ؟ مشهور اصولیون معتقدند که مفهوم استثناء حجت است و اگر مفهومی از جمله ی که دارای استثناء است بگیریم به آن می توانیم استناد کنیم

حجیت مفهوم حصر ( آیا مفهوم حصر حجت است ؟ )

آیا مفهوم حصر حجت است ؟ مشهور اصولیون معتقدند که مفهوم حصر حجت است و اگر مفهومی از جمله ی حصری بگیریم به آن می توانیم استناد کنیم

حجیت مفهوم عدد ( آیا مفهوم عدد حجت است ؟ )

آیا مفهوم عدد حجت است ؟ مشهور اصولیون معتقدند که مفهوم عدد حجت نیست و می گویند جمله ی عددی در مورد غیر از منطوقش ساکت است

حجیت مفهوم لقب ( آیا مفهوم لقب حجت است ؟ )

آیا مفهوم لقب حجت است ؟ اصولیون معتقدند که مفهوم لقب حجت نیست و می گویند جمله ی لقبی در مورد غیر از منطوقش ساکت است