مطلق و مقید
دانشمندان اصول , مطلق و مقید را به عباراتى مندمج و مختلف تعریف رده و هر تعریف را مورد نقض و ابرام قرار داده اند . تعریفى که بیشتر اهل این فن آن را پسندیده اند تعریفى است که به این عبارت المطلق مادل على شائع فى جنسه گفته شده است .
دقت و تحقیق در پیرامن این گونه تعاریف که در فن اصول معمول گشته , چنانکه بارها گفته شده , زائد و بى مورد است پس براى شناختن مطلق و مقید همین اندازه کافى است که دانسته شود اطلاق و تقیید از امور اضافى است بدین معنى که هرگاه چیزى نسبت به اوصاف و عوارضى که براى آن متصور مى باشد سنجیده شود پس هر کدام از آن اوصاف و عوارض نسبت به آن چیز بستگى داشته باش یعنى با آن چیز ملحوظ و معتبر شود موجب تقید آن مى گردد از این رو آن چیز را نسبت به خصوص آن وصف بنام مقید مى خوانند و هر کدام از آن اوصاف که با آن اعتبار و لحاظ نشود بلکه آن چیز از بستگى به آن وصف , رها باشد موجب تقید آن نخواهد شد از این رو آن چیز را , نسبت به خصوص آن وصف , بنام مطلق مى خوانند . فى المثل براى آب اوصاف و عوارضى است از قبیل گرمى و سردى , شیرینى و شورى و صافى و تیرگى و مانند این امور , از اوصاف حقیقى یا اعتبارى , پس هرگاه همه این اوصاف و عوارض یا برخى از آنها با آب اعتبار نگردد آب نسبت به آنچه با آن اعتبار و لحاظ نشده مطلق است و هرگاه یى از آن اوصاف با آن اعتبار گردد نسبت به همان وصف , مقید خواهد بود .
منبع: تقریرات اصول فقه دکتر شهابی . نویسنده : عباس فربد